آبسه دندان چیست؟ روش‌های پیشگیری و درمان
آبسه دندان یک عفونت باکتریایی پیش‌رونده است و به مرور زمان بدتر می‌شود. این عارضه که بدلیل نفوذ باکتری‌ها به بافت‌های اطراف دندان ایجاد می‌شود، معمولاً با چرک و التهاب شدید همراه است و معمولا در اثر پوسیدگی، ترک یا شکستگی دندان اتفاق می‌افتد. بسته به محل بروز آن، آبسه ممکن است در نوک ریشه یا در بافت‌های نگهدارنده دندان باشد. علائم این بیماری شامل درد ضربان‌دار شدید، تورم لثه، حساسیت به گرما و سرما، تب و حتی خروج ترشحات چرکی از لثه یا دندان است. در صورت عدم درمان فوری آبسه، ممکن است اتفاقات بدتری بی‌افتد، برای مثال ممکن است عفونت به فک، سینوس‌ها، یا حتی به جریان خون گسترش یابد. این عارضه در هر سنی می‌تواند رخ دهد و به‌خودی‌خود هم برطرف نمی‌شود. در این مقاله، به بررسی درمان پابسه دندانی در گرگان، دکتر آذین کمال پور بعنوان دندانپزشک درمان ریشه در گرگان، می پردازیم.
همچنین بخوانید:
♣ سلامت دندان | نقش تغذیه و درمان‌های پیشگیرانه
انواع آبسه دندان
آبسه دندانی بسته به محل تشکیل، به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود. آبسه پری‌اپیکال زمانی رخ می‌دهد که پوسیدگی یا ترک دندان عمیق باشد، و باکتری‌ها را به پالپ دندان برسانند ( که باعث ایجاد عفونت در نوک ریشه می‌شود). این نوع آبسه معمولاً با درد شدید و حساسیت به حرارت همراه است.
در مقابل، آبسه پریودنتال ناشی از عفونت بافت‌های نگهدارنده دندان است که در اثر بیماری پریودنتال یا تجمع باکتری‌ها در پاکت‌های لثه‌ای ایجاد می‌شود؛ که در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به تحلیل استخوان اطراف دندان شود.
نوع سوم، آبسه لثه‌ای است که برخلاف دو مورد دیگر، تنها در بافت نرم لثه ایجاد شده و معمولاً ساختارهای عمیق‌تر دندان را درگیر نمی‌کند. شناخت تفاوت‌های این سه نوع آبسه در تشخیص درست و انتخاب روش درمانی مناسب بسیار تاثیرگذار است.
علائم آبسه دندان
آبسه دندان معمولاً با علائم مشخصی همراه است که در صورت عدم توجه می‌تواند شدت یابد و به عوارض جدی‌تری منجر شود. یکی از بارزترین نشانه‌های این عفونت، درد ضربان‌دار و شدید است که اغلب به‌طور ناگهانی ظاهر شده و به مرور زمان بدتر می‌شود. این درد ممکن است به نواحی اطراف مانند فک، گوش یا گردن نیز انتشار یابد. حساسیت شدید دندان به تغییرات دمایی، به‌ویژه هنگام مصرف غذاها و نوشیدنی‌های سرد یا گرم، از دیگر نشانه‌های رایج آبسه است که معمولاً حتی پس از حذف عامل محرک ادامه دارد.
علاوه بر این، التهاب و تورم لثه (یا صورت) می‌تواند با قرمزی و درد همراه باشد. در موارد پیشرفته، بروز تب، لرز و احساس خستگی عمومی می‌تواند نشان‌دهنده گسترش عفونت به سایر بخش‌های بدن باشد. بوی بد دهان یا احساس طعم ناخوشایند به دلیل ترشح چرک از آبسه نیز از علائم شایع این عارضه محسوب می‌شود. در موارد شدید، تورم ممکن است مسیر بلع یا تنفس را مسدود کند که نیاز به اقدامات درمانی فوری دارد.
در ادامه، علائم آبسه دندان را به صورت جزئی‌تر بررسی می‌کنیم:
-
درد شدید و مداوم
درد ناشی از آبسه دندان معمولاً ناگهانی آغاز شده و به‌مرور تشدید می‌شود. این درد اغلب به صورت ضربان‌دار احساس می شود و ممکن است حتی در زمان استراحت نیز ادامه دار باشد. گاهی این درد به فک، گوش یا گردن گسترش یافته و فعالیت‌های روزمره را مختل می‌کند.
-
حساسیت به دما
افراد مبتلا به آبسه دندان معمولاً حساسیت شدیدی نسبت به تغییرات دمایی تجربه می‌کنند. مصرف غذاها و نوشیدنی‌های سرد یا گرم باعث ایجاد درد شدید در دندان فرد می‌شود که حتی تا چندین دقیقه پس از حذف محرک نیز ادامه دارد (معمولا کمتر از ده دقیقه). بهتر است بدانید که این حساسیت می‌تواند نشانه‌ای از درگیری عصب دندان نیز باش.
همچنین بخوانید:
♣ حساسیت دندانی | درمان حساسیت دندان به سرما و گرما
-
تورم و التهاب لثه یا صورت
تورم لثه، گونه یا حتی ناحیه فک از دیگر علائم شایع آبسه است. این التهاب معمولاً همراه با قرمزی، درد و گاهی اوقات افزایش دمای موضعی در ناحیه آسیب‌دیده مشاهده می‌شود. در موارد پیشرفته، این تورم می‌تواند باعث تغییر شکل صورت فرد بیمار شود.
-
تب و لرز
در صورتی که عفونت گسترش یابد، سیستم ایمنی بدن با افزایش دما واکنش نشان می‌دهد. تب و لرز می‌توانند از نشانه‌های انتشار عفونت به سایر بخش‌های بدن باشند. در چنین شرایطی، باید فورا به دندانپزشک مراجعه کنید.
-
بوی بد دهان و طعم ناخوشایند
آبسه‌های دندانی معمولاً با ترشح چرک همراه هستند که می‌تواند منجر به بوی نامطبوع دهان و احساس طعم تلخ یا فلزی شود. این وضعیت مخصوصا در زمان‌هایی که آبسه تخلیه نشده و عفونت همچنان فعال است، بیشتر احساس می‌شود.
-
مشکل در بلع یا تنفس
در موارد شدید، تورم ناشی از آبسه ممکن است باعث انسداد مسیر بلع یا حتی ایجاد مشکلات تنفسی شود. این وضعیت خطرناک است و هر چه سریع‌تر نیاز به مداخله پزشکی دارد تا از انتشار عفونت به نواحی حیاتی جلوگیری شود.
علل ایجاد آبسه دندان
وقتی که پوسیدگی دندان پیشرفت کرده و به بافت زنده درون دندان می‌رسد، محیطی مناسب برای تکثیر باکتری‌ها فراهم می‌شود و در نتیجه عفونت شکل می‌گیرد. در موارد دیگر، بیماری‌های پریودنتال که باعث تحلیل بافت‌های نگهدارنده دندان و ایجاد پاکت‌های عمیق در لثه می‌شوند؛ با تجمع باکتری‌ها آبسه را بوجود می‌آورند. حتی شکستگی‌ها یا ترک‌های کوچک روی دندان، که در اثر ضربه یا جویدن مواد سخت ایجاد شده‌اند، می‌توانند مسیری برای ورود میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا باشند. علاوه بر این، درمان‌های دندانپزشکی ناقص، مانند عصب‌کشی ناقص یا پرکردگی‌های نامناسب، ممکن است شرایط مساعدی برای رشد باکتری‌ها ایجاد کرده و منجر به بروز عفونت‌های ثانویه شوند.
پس از مهم‌ترین عوامل ایجاد آبسه دندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
الف) پوسیدگی دندان
پوسیدگی‌های درمان‌نشده می‌توانند به‌تدریج پیشرفت کرده و به لایه‌های عمیق‌تر دندان نفوذ کنند. هنگامی که پوسیدگی به پالپ دندان می‌رسد، باکتری‌ها به فضای داخلی دندان راه پیدا کرده و باعث التهاب و عفونت می‌شوند. اگر این وضعیت کنترل نشود، عفونت از طریق کانال‌های ریشه به نوک دندان گسترش می یابد و آبسه پری‌اپیکال ایجاد می‌کند.
ب) بیماری‌های لثه
بیماری‌های پریودنتال مانند ژنژیویت و پریودنتیت می‌توانند به تحلیل بافت‌های نگهدارنده دندان منجر شوند. در مراحل پیشرفته‌تر، این بیماری‌ها موجب ایجاد پاکت‌های پریودنتال می‌شوند که محل مناسبی برای تجمع باکتری‌ها و ایجاد عفونت است. در صورت عدم درمان، این عفونت می‌تواند به آبسه پریودنتال تبدیل شود که نه‌تنها لثه، بلکه استخوان فک را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
ج) شکستگی‌ها و ترک‌های دندانی
ترک‌های دندانی، حتی اگر کوچک باشند، می‌توانند راهی برای نفوذ باکتری‌ها به درون ساختار دندان فراهم کنند. این آسیب‌ها ممکن است بر اثر ضربه، جویدن مواد بسیار سخت یا حتی تغییرات دمایی ناگهانی در دهان ایجاد شوند. در چنین شرایطی، باکتری‌ها به تدریج وارد فضای داخلی دندان می شوند و منجر به عفونت و تشکیل آبسه می‌شوند.
د) درمان‌های دندانپزشکی ناقص
همان‌طور که گفتیم درمان‌های دندانپزشکی که به‌درستی انجام نشده‌اند، می‌توانند زمینه‌ساز عفونت و آبسه شوند. به‌عنوان مثال، اگر در طی درمان ریشه، بافت‌های آلوده به‌طور کامل حذف نشوند یا کانال‌های ریشه به‌درستی پر نشوند، باکتری‌ها همچنان در داخل دندان باقی‌مانده و به تکثیر خود ادامه می‌دهند. در نتیجه، عفونت پیشرفت کرده و در نهایت باعث ایجاد آبسه خواهد شد.
روش‌های درمان آبسه دندان
درمان این عارضه بسته به شدت و محل عفونت متفاوت است و دندانپزشک پس از بررسی شرایط بیمار، روش مناسب را انتخاب می‌کند. هدف از درمان، از بین بردن عفونت، کاهش التهاب و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به بافت‌های اطراف است. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های درمان آبسه دندان را بررسی می‌کنیم.
1. تخلیه آبسه
در مواردی که آبسه به شکل موضعی تجمع پیدا کرده باشد، تخلیه چرک اولین گام درمانی محسوب می‌شود. دندانپزشک با ایجاد یک برش کوچک در ناحیه آبسه، محتویات عفونی را خارج کرده و با شست‌وشوی دقیق، محیط را از باکتری‌ها پاک‌سازی می‌کند.
در برخی موارد، برای تخلیه کامل‌تر و جلوگیری از تجمع مجدد عفونت، ممکن است یک درِناژ (لوله کوچک تخلیه) به‌طور موقت در محل قرار داده شود. این روش اغلب باعث کاهش سریع درد و التهاب می‌شود، اما برای درمان کامل، ممکن است نیاز به درمان ریشه یا مصرف آنتی‌بیوتیک هم باشد.
2. درمان ریشه (عصب‌کشی)
در صورتی که عفونت به پالپ دندان (بافت زنده درون کانال ریشه) نفوذ کرده باشد، درمان ریشه انجام می‌شود. در این روش، دندانپزشک پس از ایجاد یک حفره روی دندان، بافت پالپ آلوده را تخلیه و کانال‌های ریشه را به‌طور کامل پاک‌سازی و ضدعفونی می‌کند. سپس فضای خالی با مواد مخصوص پر می گردد و در بیشتر موارد، برای افزایش استحکام دندان، یک روکش بر روی آن قرار می‌گیرد. این روش در بسیاری از موارد امکان حفظ دندان را فراهم می‌کند و مانع از گسترش بیشتر عفونت به استخوان فک و بافت‌های مجاور می‌شود.
3. کشیدن دندان
در شرایطی که دندان به‌شدت تخریب شده و امکان ترمیم آن وجود ندارد، کشیدن دندان به‌عنوان آخرین راهکار توصیه می‌شود. این تصمیم معمولاً در مواردی اتخاذ می‌شود که ساختار دندان به حدی آسیب‌دیده باشد که حتی درمان ریشه نیز قادر به نجات آن نباشد. پس از کشیدن دندان، محل عفونت به‌دقت تمیز گردد و برای جلوگیری از بروز عفونت ثانویه، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
4. مصرف آنتی‌بیوتیک
در برخی موارد، عفونت دندانی به بافت‌های اطراف مانند لثه، استخوان فک یا حتی جریان خون گسترش می‌یابد که در این حالت، فرد باید آنتی‌بیوتیک مصرف کند. دندانپزشک معمولاً آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین یا کلیندامایسین را تجویز می‌کند تا رشد باکتری‌ها مهار شود و از پیشرفت عفونت جلوگیری گردد. اما آنتی‌بیوتیک به‌تنهایی نمی‌تواند آبسه را درمان کند، و معمولاً به‌عنوان یک اقدام کمکی در کنار سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پیشگیری از آبسه دندان
پیشگیری از آبسه دندان مستلزم رعایت مداوم اصول بهداشت دهان و دندان و انجام اقدامات پیشگیرانه است که از ایجاد پوسیدگی و عفونت جلوگیری می‌کنند. مسواک زدن منظم با خمیردندان حاوی فلوراید، یکی از مهم‌ترین راهکارها برای حذف پلاک‌های باکتریایی و کاهش احتمال تشکیل پوسیدگی است. علاوه بر آن، استفاده روزانه از نخ دندان به پاک‌سازی فواصل بین‌دندانی کمک می‌کند و مانع از تجمع ذرات غذایی و باکتری‌ها در مناطقی می‌شود که مسواک به‌تنهایی قادر به تمیز کردن آن‌ها نیست. دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال نیز می‌توانند با کاهش بار میکروبی در محیط دهان، از تکثیر باکتری‌های عامل عفونت جلوگیری کنند.
علاوه بر رعایت بهداشت دهان، اصلاح رژیم غذایی نقش مهمی در پیشگیری از مشکلات دندانی دارد. مصرف زیاد قندها و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده، شرایط مناسبی را برای رشد باکتری‌های مضر فراهم می‌کند و روند پوسیدگی دندان را تسریع می‌بخشد. محدود کردن مصرف مواد قندی و جایگزینی آن‌ها با خوراکی‌های مفید مانند لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات تازه، می‌تواند استحکام دندان‌ها را افزایش دهد. همچنین، مراجعه منظم به دندانپزشک، حداقل هر شش ماه یک‌بار، امکان تشخیص و درمان به‌موقع پوسیدگی‌ها را فراهم می‌کند و از بروز عفونت‌های شدیدتر جلوگیری می‌نماید.
به طور خلاصه:
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- داشتن رژیم غذایی سالم
- معاینات منظم دندانپزشکی
- استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید
درمان آبسه دندان در گرگان: دکتر آذین کمال پور
دانستیم که برای پیشگیری از آبسه دندان، فقط کافیست بهداشت دهان و دندان را رعایت کنیم و معاینات منظم را جدی بگیریم. اگر دچار درد شدید دندان شدید یا علائم عفونت را مشاهده کردید، بدون تأخیر به دندانپزشک مراجعه کنید تا بتوانید از بروز عوارض جدی جلوگیری کنید. یکی از راهکارهای درمان آبسه دندان، درمان ریشه دندان از طریق دندانپزشک با تحربه و متخصص است. دکتر آذین کمال پور، ارائه دهنده انواع خدمات دندانپزشکی از جمله مشاوره بیمار، خدمات ترمیمی دندان، زیبایی دندان و ایمپلنت دندان در گرگان است. کافی است برای درمان انواع بیماری های دهان و دندان، پروتز های دندانی و ویزیت رایگان، با رزرو نوبت آنلاین، برای درمان سریع تر دندان های خود اقدام کنید.
