سیلانت دندانی یا شیارپوش دندان چیست؟

سیلانت دندانی، که گاها با نام‌های شیارپوش دندان و فیشور سیلانت دندان نیز شناخته می‌شود، یک روش پیشگیرانه است که برای محافظت از دندان‌ها در برابر پوسیدگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده که عمدتاً از رزین پلاستیکی ساخته شده، به شکل لایه‌ای نازک روی سطح جونده دندان‌ها اعمال می‌شود. هدف اصلی سیلانت، پر کردن شیارها و حفرات کوچک روی دندان‌ها است که تمیز کردن آن‌ها دشوار بوده و مستعد تجمع پلاک و باکتری هستند. طبق تحقیقات انجام‌شده در سال 2020 انجمن دندانپزشکی آمریکا، استفاده از سیلانت دندان می‌تواند خطر پوسیدگی دندان را تا 80 درصد کاهش دهد. برای انجام سیلانت دندان در گرگان توسط دکتر آذین کمال پور، تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.

فیشور سیلانت برای چه افرادی مناسب است؟

این روش اغلب برای کودکان و نوجوانان توصیه می‌شود، زیرا دندان‌های دائمی تازه‌روییده شده در این سنین بیشتر در معرض خطر پوسیدگی قرار دارند. اما استفاده از سیلانت دندان تنها محدود به اطفال نیست و بزرگسالانی که دندان‌های سالم و بدون پوسیدگی دارند نیز می‌توانند از این روش بهره‌مند شوند.

مزایای سیلانت دندان؛ چرا این روش موثر است؟

برای اینکه بتوانیم پاسخ دقیقی به پرسش «سیلانت دندان چیست؟» بدهیم، بهتر است به سراغ مزایای این تکنیک نوین در دندان‌پزشکی برویم. مزایای این روش، ماهیت و تاثیر پیشگیرانه سیلانت را به‌خوبی آشکار می‌کند. در ادامه، مزایای اصلی سیلانت دندان را با توضیحات دقیق‌تری بررسی می‌کنیم.

پیشگیری از پوسیدگی

مهم‌ترین مزیت سیلانت دندان، نقش مؤثر آن در پیشگیری از پوسیدگی‌های دندانی است. سیلانت با ایجاد یک لایه محافظ روی سطح دندان‌های آسیاب و پرشیار، مانع تماس مستقیم مینای دندان با اسیدها و باکتری‌های مضر می‌شود. این پوشش باریک اما مقاوم، شیارهای عمیق و سخت‌دسترس دندان را که به‌طور معمول به‌راحتی با مسواک تمیز نمی‌شوند، ایمن می‌سازد. در واقع، سیلانت همانند یک سد شیمیایی و مکانیکی عمل کرده و از ایجاد حفره‌ها یا کرات پوسیدگی اولیه جلوگیری می‌کند.

جلوگیری از درمان‌های پرهزینه دندان‌پزشکی

مزیت دیگر سیلانت دندان، کاهش قابل‌توجه احتمال نیاز به درمان‌های تهاجمی‌تر مانند پرکردن دندان یا درمان ریشه در آینده است. این روش با پیشگیری از پوسیدگی‌های دندانی، از آسیب بیشتر به ساختار دندان جلوگیری می‌کند. در نتیجه، علاوه بر حفظ بافت طبیعی دندان، هزینه‌ها و استرس‌های ناشی از درمان‌های دندان‌پزشکی نیز کاهش می‌یابد. به‌طور خاص در کودکان، این مزیت می‌تواند از ترس و نگرانی کودکان (و البته والدین) که ناشی از مواجهه با درمان‌های تهاجمی هستند، پیشگیری کند.

کاربرد سریع و بدون درد

فرآیند اعمال سیلانت دندان به دلیل غیرتهاجمی بودن، به‌عنوان یکی از روش‌های راحت و سریع در دندان‌پزشکی شناخته می‌شود. منظور از غیرتهاجمی، این است که نیازی به تراشیدن سطح دندان یا استفاده از بی‌حسی موضعی وجود ندارد. پس از تمیز کردن و آماده‌سازی سطح دندان، ماده سیلانت به‌آسانی روی شیارها اعمال شده و با تاباندن نور مخصوص (لایت کیور) سفت می‌شود. این فرایند معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه زمان می‌برد و در عین حال، تجربه‌ای بدون درد و اضطراب برای بیمار فراهم می‌کند.

طول عمر مناسب و قابل ترمیم بودن

سیلانت‌ها معمولاً بین ۵ تا ۱۰ سال ماندگاری دارند، که بسته به نوع مواد و کیفیت اجرا ممکن است متفاوت باشد. مقاومت این پوشش‌ها در برابر فرسایش و سایش معمولی، آن‌ها را به یک گزینه عالی برای پیشگیری بلندمدت از پوسیدگی تبدیل کرده است. علاوه بر این، در صورت ساییدگی یا شکستگی، سیلانت‌ها به‌راحتی قابل ترمیم یا تجدید هستند و نیازی به درمان‌های گسترده برای حفظ عملکرد آن‌ها وجود ندارد.

مواد تشکیل‌دهنده سیلانت دندان چیست؟

سیلانت دندان عمدتاً از رزین‌های پلاستیکی طراحی‌شده برای کاربردهای دندانپزشکی ساخته می‌شود. این مواد شامل دو گروه اصلی هستند: کامپوزیت‌های رزینی و گلاس‌آینومرها.

کامپوزیت‌های رزینی به دلیل دوام بالا، مقاومت در برابر سایش و خاصیت ضد رنگ‌پذیری، انتخاب رایجی در کلینیک‌های دندانپزشکی هستند. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که سیلانت بتواند به‌طور مؤثری شیارهای دندان را از نفوذ باکتری‌ها و مواد غذایی محافظت کند. علاوه بر این، ترکیب شیمیایی این مواد باید استانداردهای دقیق دندانپزشکی را رعایت کند تا از بروز عوارض جانبی مانند حساسیت‌های دهانی یا التهاب لثه جلوگیری شود. این نکته نشان‌دهنده اهمیت کیفیت مواد اولیه در موفقیت درمان و سلامت بیماران است.

در مورد گلاس‌آینومرها، این مواد به‌واسطه توانایی آزادسازی فلوراید، مزیت خاصی در تقویت مینای دندان دارند. فلوراید آزادشده از این سیلانت‌ها به طور فعال با ساختار دندان ترکیب شده و مقاومت آن را در برابر پوسیدگی افزایش می‌دهد. این ویژگی، به‌ویژه در دندان‌های اطفال و نوجوانان که مینای دندان هنوز به‌طور کامل بالغ نشده است، بسیار ارزشمند است. به همین دلیل، گلاس‌آینومرها به عنوان یک انتخاب مناسب در مواردی که نیاز به محافظت طولانی‌مدت همراه با تأثیر تقویتی دارند، شناخته می‌شوند. علاوه بر این، تطابق زیستی بالای گلاس‌آینومر با بافت‌های دهان، آن را به گزینه‌ای ایمن و مؤثر در دندانپزشکی تبدیل کرده است.

مراحل انجام فیشور سیلانت دندان

فرآیند سیلانت دندان ساده و بدون درد است و در کمتر از 30 دقیقه برای هر دندان انجام می‌شود. مراحل این روش عبارتند از:

1. تمیز کردن دندان

در اولین مرحله، دندان‌پزشک با استفاده از ابزارهای تخصصی سطح دندان را از هرگونه پلاک، ذرات غذایی و لکه‌های خارجی پاک می‌کند. این تمیزکاری باعث می‌شود که هیچ آلودگی‌ای روی دندان باقی نمانده و سیلانت به‌خوبی به سطح دندان بچسبد. ابزارهایی مانند برس‌های کوچک چرخشی یا پاک‌کننده‌های اولتراسونیک اغلب برای این منظور استفاده می‌شوند.

2. آماده‌سازی سطح دندان

برای ایجاد سطحی مناسب جهت چسبندگی بهینه سیلانت، دندان‌پزشک از یک ماده اسیدی ملایم به نام «اچانت» استفاده می‌کند. این ماده باعث ایجاد زبری میکروسکوپی روی سطح مینای دندان می‌شود که به افزایش قدرت اتصال سیلانت کمک می‌کند. این مرحله کاملاً ایمن است و به‌طور دقیق کنترل می‌شود تا هیچ آسیبی به ساختار طبیعی دندان وارد نشود.

3. اعمال سیلانت

ماده سیلانت که به‌صورت مایع یا ژل است، با دقت روی شیارها، فرورفتگی‌ها و مناطق مستعد پوسیدگی دندان اعمال می‌شود. این مواد به سرعت در سطح دندان پخش شده و تمامی فضاهای ریز و غیرقابل دسترس را پر می‌کنند. این خاصیت مایع‌گونه تضمین می‌کند که سیلانت به‌طور کامل در شیارهای دندان جای بگیرد و از آن محافظت کند.

4. سفت کردن سیلانت

برای تثبیت سیلانت و سخت‌شدن آن، از نور مخصوصی که اغلب نور LED یا UV است، استفاده می‌شود. این نور واکنش شیمیایی در مواد سیلانت ایجاد کرده و آن را در عرض چند ثانیه سفت می‌کند. این مرحله باعث می‌شود سیلانت به ساختاری مقاوم و پایدار تبدیل شود که در برابر سایش و استفاده روزانه دوام بیاورد.

5. بررسی نهایی

در پایان، دندان‌پزشک دندان را بررسی کرده و از صاف بودن سطح آن اطمینان حاصل می‌کند. هرگونه ناهمواری یا اضافات سیلانت با ابزارهای مناسب اصلاح می‌شود. این مرحله باعث می‌شود که بیمار در آینده، هنگام گاز زدن یا جویدن هیچ‌گونه ناراحتی یا مشکلی احساس نکند.

سیلانت دندان برای اطفال؛ چرا کودکان به آن نیاز دارند؟

دندان‌های کودکان به دلیل ساختار نازک‌تر مینا و عادات غذایی سرشار از قند و نشاسته، بسیار مستعد خراب‌شدن هستند. علاوه بر این، کودکان محدودیت زیادی در مهارت‌های مسواک زدن (به‌ویژه در تمیز کردن دندان‌های عقبی) دارند، که همین موضوع احتمال تجمع پلاک و آسیب به دندان‌هایشان را افزایش می‌دهد. استفاده از سیلانت دندان به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، به محافظت از دندان‌های حساس و در حال رشد کودکان کمک زیادی می‌کند.

این روش، بار مراقبتی را کاهش داده و احتمال نیاز به درمان‌های سنگین‌تر (مانند عصب‌کشی و پرکردن دندان) در آینده را به طور چشمگیری کم می‌کند. تحقیقات نشان داده‌ که این اقدام پیشگیرانه یکی از موثرترین روش‌ها برای کاهش پوسیدگی در دندان‌های کودکان است. هر چند پیشگیری بهتر ا درمان است. لذا روش های مراقبت از دندان را فراموش نکنید.

---

پیسنهاد می شود مقاله مرتبط زیر را مطالعه کنید:

♣ دندانپزشکی اطفال | انواع درمان‌های دندانپزشکی کودکان

---

عوارض احتمالی سیلانت دندان؛ آیا این روش کاملاً ایمن است؟

سیلانت دندان به‌عنوان یکی از روش‌های پیشگیرانه در دندان‌پزشکی، به‌طور کلی ایمن و موثر شناخته می‌شود. بااین‌حال، مانند هر چیز دیگری، ممکن است با برخی عوارض نادر همراه باشد.

یکی از این موارد، واکنش‌های آلرژیک به مواد تشکیل‌دهنده سیلانت است. رزین‌های مورد استفاده در سیلانت حاوی ترکیبات شیمیایی خاصی هستند که برخی افراد ممکن است به آن‌ها حساسیت نشان دهند. این واکنش‌ها معمولاً خفیف‌اند و می‌توانند به شکل تحریکات موضعی در لثه یا احساس ناراحتی در اطراف دندان ظاهر شوند. به همین دلیل، پیش از انجام این روش، دندان‌پزشک از سابقه حساسیت بیمار اطلاعات کافی را بدست می‌آورد.

یکی دیگر از مشکلات احتمالی، خرابی یا جدا شدن سیلانت از سطح دندان است. این وضعیت می‌تواند به دلیل اعمال نادرست سیلانت، جویدن مواد سخت یا فشار بیش‌ازحد بر دندان‌ها رخ دهد. جدا شدن سیلانت باعث می‌شود سطح دندان دوباره در معرض پوسیدگی قرار گیرد. در چنین مواردی، ضروری است که بیمار برای ترمیم یا جایگزینی سیلانت به دندان‌پزشک مراجعه کند.

لازم به ذکر است که دوام سیلانت‌ها به کیفیت اجرا و مراقبت پس از آن بستگی دارد؛ بنابراین رعایت توصیه‌های دندان‌پزشک در این زمینه نقش مهمی ایفا می‌کند.

 

یکی از موضوعات مهمی که باید به آن توجه داشت، احتمال محبوس شدن پوسیدگی در زیر سیلانت است. اگر دندان‌پزشک پیش از اعمال سیلانت، پوسیدگی‌های اولیه موجود را شناسایی نکند، این پوسیدگی‌ها ممکن است زیر لایه محافظتی پنهان شوند. این موضوع می‌تواند روند تشخیص و درمان را پیچیده‌تر کند و به پوسیدگی‌های عمیق‌تر منجر شود (تا زمانی که بیمار از شدت درد متوجه آن شود). برای جلوگیری از این مشکل، معاینه دقیق دندان‌ها و اطمینان از سلامت کامل آن‌ها پیش از استفاده از سیلانت، بسیار حیاتی است.

مقایسه سیلانت با دیگر روش‌های پیشگیری از پوسیدگی

در میان روش‌های مختلف پیشگیری از پوسیدگی دندان، سیلانت دندان با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود به‌عنوان یک روش مکمل شناخته می‌شود. البته که فلورایدتراپی و استفاده از دهانشویه‌های حاوی فلوراید هم برای تقویت کلی مینای دندان بسیار مؤثر هستند؛ و به افزایش مقاومت ساختار دندان در برابر اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌ها کمک می‌کنند. اما این روش‌ها نمی‌توانند به‌طور کامل شیارها و حفرات عمیق دندان‌های آسیاب را (که مستعد تجمع ذرات غذایی و پلاک هستند) پوشش دهند. سیلانت دندان با ایجاد یک سد فیزیکی موضعی، این ضعف را جبران می‌کند و به‌طور خاص برای محافظت از شیارهای عمیق طراحی شده است.

این ترکیب هدفمند، یعنی تقویت مینای دندان از طریق فلوراید و محافظت موضعی شیارها با سیلانت، یک استراتژی جامع پیشگیری را ارائه می‌دهد. در واقع، سیلانت‌ها برای دندان‌هایی که بیشترین خطر پوسیدگی را دارند (مانند دندان‌های آسیاب در کودکان) یک لایه اضافی از امنیت فراهم می‌کنند. انتخاب این روش‌ها در کنار یکدیگر، امکان پیشگیری مؤثرتر از پوسیدگی و کاهش نیاز به درمان‌های تهاجمی آینده را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

کلام آخر:

دانستیم که سیلانت دندان یا شیارپوش دندان یکی از مؤثرترین راهکارهای پیشگیری از پوسیدگی است که با پوشاندن شیارها و حفرات عمیق دندان (به‌ویژه در دندان‌های آسیاب)، خطر تجمع پلاک و پوسیدگی را کاهش می‌دهد. این روش به دلیل هزینه مناسب و نتایج بلندمدت، انتخابی مقرون‌به‌صرفه برای کودکان و حتی بزرگسالان است. برای انجام سیلانت دندانی در گرگان، میتوانید به دندانپزشک مجرب، دکتر آذین کمال پور مراجعه کنید. دکتر کمال پور با معاینه و ارزیابی دقیق دندان‌ها، می‌تواند از این روش به شکل ایمن و مؤثر برای حفظ سلامت و زیبایی لبخند شما، استفاده کند. کافی است برای اخذ مشاوره و رزرو نوبت، با شماره تماس مربوطه در ارتباط باشید.