چگونه دندان‌های فاصله‌دار را اصلاح کنیم؟
لبخند هر فرد، بازتابی از شخصیت و اعتماد به نفس اوست، اما زمانی که فاصله بین دندان‌ها بیش از حد مشخص باشد، برای برخی افراد به یک دغدغه جدی تبدیل می‌شود. اگرچه در برخی موارد، فاصله بین دندان‌ها می‌تواند به یک ویژگی منحصربه‌فرد و حتی جذاب تبدیل شود، اما برای اکثر افراد، این شکاف‌ها عاملی برای کاهش رضایت از ظاهر دندان‌ها و حتی اعتماد به نفس آنها است. این وضعیت که در دندانپزشکی به نام دیاستما نیز مشهور است، می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله عدم تناسب اندازه دندان‌ها و استخوان فک، عادات نادرست دهانی در دوران کودکی یا بیماری‌های لثه ایجاد شود. خوشبختانه، امروزه روش‌های متنوعی برای بستن فاصله بین دندان‌ها وجود دارد که هرکدام متناسب با شرایط فرد، توسط دندانپزشک انتخاب و توصیه می‌شوند.
قبل از ادامه این مطالب، توصیه می کنیم مقالات زیر را بخوانید:
♣ لمینت دندان چیست؟ راهکاری برای لبخندی درخشان‌تر
♣ همه‌چیز درباره ونیر دندان | ونیر کامپوزیت و روکش دندان
اهمیت از بین بردن فاصله بین دندان ها چیست؟
اصلاح این فاصله تنها یک اقدام زیبایی‌شناختی نیست، بلکه از جنبه کارایی دندان‌ها هم اهمیت دارد. دندان‌ها باید به‌طور یکنواخت در کنار یکدیگر قرار بگیرند تا علاوه بر حفظ هماهنگی لبخند، فشار ناشی از جویدن به‌طور متوازن بین آنها توزیع شود. در غیر این صورت، ممکن است دندان‌های مجاور به‌مرور تغییر موقعیت دهند و منجر به مشکلات بایت، تحلیل لثه یا حتی افزایش احتمال پوسیدگی دندان شوند.
از ارتودنسی که به‌آرامی دندان‌ها را به موقعیت صحیح هدایت می‌کند، گرفته تا روش‌هایی مانند لمینت‌های سرامیکی و باندینگ کامپوزیتی که نتایج سریع‌تر و ظاهری طبیعی ارائه می‌دهند. هر یک از این درمان‌ها، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند و انتخاب بهترین روش، نیازمند بررسی دقیق شرایط دندان و سلامت لثه‌هاست؛ که در ادامه این نوشتار به بررسی این موارد می‌پردازیم.
چرا بین دندان‌هایمان فاصله می‌افتد؟
فاصله بین دندان‌ها می‌تواند ناشی از چند عامل مختلف باشد، مانند عوامل ژنتیکی، رشد نامتوازن فک و عادات نادرست تغذیه باشد که به‌مرورزمان باعث تغییر موقعیت دندان‌ها می‌شوند. در بسیاری از موارد، این فواصل تنها یک ویژگی ظاهری نیستند، بلکه ممکن است مشکلاتی مانند اختلال در جویدن، افزایش احتمال گیر کردن مواد غذایی و حتی تأثیر منفی بر سلامت لثه و ایجاد آبسه را به دنبال داشته باشند.
در ادامه به بررسی دقیق‌تر این عوامل خواهیم پرداخت:
-
نامتناسب نبودن اندازه دندان‌ها و فک
یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد فاصله بین دندان‌ها، عدم تناسب میان اندازه دندان‌ها و فک است. اگر دندان‌ها نسبت به اندازه فک کوچک‌تر باشند، فضای اضافی بین آنها ایجاد می‌شود. این عدم تعادل معمولاً ارثی است و در برخی موارد نیاز به درمان ارتودنسی یا روش‌های زیبایی دندانپزشکی دارد.
-
ژنتیک
ویژگی‌های ژنتیکی نقش مهمی در تعیین ساختار دندان‌ها و فک دارند. افرادی که در خانواده خود سابقه فاصله‌دار بودن دندان‌ها را دارند، احتمال بیشتری برای تجربه این مشکل خواهند داشت. علاوه بر این، الگوی رشد استخوان فک و حتی ویژگی‌های مربوط به بافت نرم دهان نیز می‌تواند به ایجاد این فواصل کمک کند.
-
عادات نادرست در دوران کودکی
رفتارهایی مانند مکیدن انگشت شست، استفاده طولانی‌مدت از پستانک یا حتی عادت قرار دادن زبان بین دندان‌ها می‌تواند به‌مرورزمان باعث تغییر آرایش دندان‌ها و ایجاد فاصله شود.
-
بیماری‌های لثه
مشکلات لثه‌ای مانند ژنژیویت و پریودنتیت می‌توانند منجر به تحلیل استخوان حمایت‌کننده دندان‌ها شوند. با کاهش استحکام استخوان فک، دندان‌ها دچار جابه‌جایی می شوند و فاصله بین آنها افزایش می‌یابد. در شرایط حادتر، بیماری‌های لثه ممکن است منجر به لق شدن و حتی از دست دادن دندان‌ها شوند.
-
از دست دادن دندان
وقتی یک دندان به هر دلیلی، مانند پوسیدگی شدید یا ضربه، از دست می‌رود، دندان‌های مجاور به‌تدریج به سمت فضای خالی حرکت می‌کنند. این جابه‌جایی باعث ایجاد شکاف‌هایی در سایر قسمت‌های قوس دندانی می گردد و در برخی موارد مشکلاتی در اکلوژن (نحوه جفت شدن دندان‌ها) به وجود می‌آورد.
-
دندان قروچه
ساییدن یا فشردن دندان‌ها روی یکدیگر، به‌خصوص در طول شب، می‌تواند به‌مرورزمان باعث ساییدگی مینای دندان و تغییر موقعیت دندان‌ها شود. این عادت که اغلب به‌صورت ناخودآگاه انجام می‌شود، نه‌تنها موجب فاصله‌دار شدن دندان‌ها بلکه منجر به مشکلات مفصل فکی و دردهای عضلانی نیز خواهد شد.
روش‌های اصلاح فاصله دندان
روش‌های درمانی متعددی برای اصلاح فاصله بین دندان‌ها وجود دارد؛ که بسته به عوامل مختلفی مانند میزان فاصله، سلامت لثه و ساختار کلی فک می‌تواند تغییر کند. برخی از این روش‌ها به‌صورت تدریجی و اصولی عمل می‌کنند، درحالی‌که برخی دیگر نتایج سریع‌تری ارائه می‌دهند. به تازگی در ژانویه 2025، آکادمی دندانپزشکی Alignerانگلستان اعلام کرد که فاصله قدامی دندان را به روش اینویزیلاین انجام می دهد.
در ادامه، به بررسی مؤثرترین روش‌های اصلاح فاصله دندان می‌پردازیم.
1. ارتودنسی
ارتودنسی یکی از کارآمدترین روش‌ها برای بستن فاصله بین دندان‌ها است که با اعمال نیروهای تدریجی، دندان‌ها را به موقعیت صحیح هدایت می‌کند. برای افرادی که علاوه بر فاصله بین دندان‌ها، مشکلاتی مثل نامرتبی یا ناهنجاری‌های فکی دارند، این روش بیشتر توصیه می‌شود.
- بریس‌های فلزی و سرامیکی:
بریس‌های سنتی که از براکت‌های فلزی یا سرامیکی و سیم ارتودنسی تشکیل شده‌اند، فشار مداومی بر دندان‌ها وارد کرده و به‌مرور زمان آنها را به یکدیگر نزدیک می‌کنند.
- الاینرهای شفاف:
این پلاک‌های متحرک و نامرئی برای افرادی که به دنبال یک روش کم‌تر مشهود هستند، گزینه مناسبی محسوب می‌شوند. هرچند درمان با الاینرها معمولاً زمان بیشتری نسبت به بریس‌های سنتی نیاز دارد، اما از نظر ظاهری و راحتی، برتری محسوسی دارند.
2. ونیرهای کامپوزیتی یا پرسلنی
ونیرهای دندانی یک روش سریع و غیرتهاجمی (عدم نیاز به تراشیدن زیاد سطح مینای دندان) برای اصلاح فاصله دندان هستند. این پوسته‌های نازک از جنس سرامیک (پرسلین) یا کامپوزیت، مستقیماً روی سطح دندان قرار می گیرند و فاصله‌های کوچک تا متوسط را پنهان می‌کنند. ونیرهای پرسلنی به دلیل دوام و ظاهر طبیعی، محبوب‌تر از نوع کامپوزیتی هستند، اما هزینه بیشتری دارند.
3. باندینگ دندان
در روش باندینگ دندان، یک ماده رزینی همرنگ دندان روی سطح دندان قرار می گیرد و شکاف‌ها را پر می‌کند. این روش نسبت به ونیرها و روکش‌ها هزینه کمتری دارد و معمولاً در یک جلسه انجام می‌شود. بااین‌حال، باندینگ دندان در مقایسه با ونیرها مقاومت کمتری در برابر لکه‌پذیری و سایش دارد و ممکن است پس از چند سال نیاز به ترمیم یا تعویض داشته باشد. این روش بیشتر برای فواصل کوچک و تغییرات جزئی در فرم دندان‌ها توصیه می‌شود. ناگفته نماند که اگر جزو افرادی هستید که سیگار می‌کشید یا هر روز قهوه مصرف می‌کنید، این روش برای شما خیلی مناسب نیست.
4. روکش‌های دندانی
روکش دندان یک گزینه درمانی مؤثر برای بیمارانی است که علاوه بر فاصله بین دندان‌ها، دچار تغییر رنگ، شکستگی یا ضعف ساختاری دندان هستند. این پوشش‌های سفارشی کل سطح دندان را دربرگرفته و نه‌تنها فاصله‌ها را برطرف می‌کنند، بلکه استحکام دندان را نیز افزایش می‌دهند. روکش‌های دندانی معمولاً از جنس پرسلین یا زیرکونیا هستند و ماندگاری بالایی دارند، اما به دلیل نیاز به تراشیدن بخشی از مینای دندان، روشی برگشت‌ناپذیر بحساب می آیند.
5. ایمپلنت یا بریج دندانی
در مواردی که فاصله بین دندان‌ها ناشی از ازدست‌رفتن دندان باشد، ایمپلنت دندانی یا بریج جزو بهترین راه‌حل‌ها محسوب می‌شوند.
شامل یک پایه تیتانیومی است که در داخل استخوان فک قرار می‌گیرد و تاج دندانی روی آن سوار می‌شود.
- بریج دندانی:
شامل یک یا چند دندان مصنوعی است که با کمک دندان‌های مجاور در جای خود ثابت می‌شود. این روش برای افرادی که تمایل به جراحی ایمپلنت ندارند یا تراکم استخوان فک آنها کافی نیست، توصیه می‌شود.
هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بهترین روش نیاز به بررسی دقیق توسط دندانپزشک را دارد. اما مهم‌ترین نکته، اقدام به‌موقع برای جلوگیری از مشکلات بیشتر در آینده و حفظ سلامت دهان و دندان است.
نکات مهم پس از درمان فاصله بین دندان‌ها
اصلاح فاصله دندان تنها نیمی از مسیر دستیابی به یک لبخند زیبا و پایدار است؛ نیمه دیگر، حفظ نتایج درمان در طولانی‌مدت است. بدون مراقبت صحیح، احتمال بازگشت فاصله‌ها یا بروز مشکلات جدیدی مانند تحلیل لثه و تغییر موقعیت دندان‌ها وجود دارد. رعایت بهداشت دهان و دندان، پرهیز از عادات نادرست و مراجعه منظم به دندانپزشک، از مهم‌ترین اقداماتی هستند که باید بعد از فرایند درمان انجام دهید تا نتایج درمان را حفظ کنید. در ادامه، به چند نکته‌ی تکمیلی دیگر برای حفظ طولانی‌مدت نتایج درمان می‌پردازیم، نکاتی مانند:
- رعایت بهداشت دهان و دندان
مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان برای جلوگیری از تشکیل پلاک و جرم دندانی
- استفاده از محافظ دندان در شب
پیشگیری از تغییر موقعیت دندان‌ها در افراد مبتلا به دندان قروچه
- مراجعات منظم به دندانپزشک
بررسی وضعیت دندان‌ها و جلوگیری از بازگشت فاصله‌ها با تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی
- اصلاح عادات دهانی مضر
ترک عاداتی مانند فشار زبان به دندان‌ها، جویدن ناخن و استفاده نادرست از دندان‌ها برای باز کردن اشیا
پیشگیری از ایجاد فاصله بین دندان‌ها
پیشگیری از ایجاد فاصله بین دندان‌ها نیازمند رعایت نکاتی است که از همان دوران کودکی باید آنها را در نظر گرفت. بسیاری از ناهنجاری‌های دندانی که منجر به فاصله بین دندان‌ها می‌شوند، در اثر عادات نادرست، بیماری‌های لثه یا عدم جایگزینی به‌موقع دندان‌های از دست‌رفته ایجاد می‌شوند.
یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری، حفظ سلامت دندان‌ها از طریق رعایت بهداشت دهان است. مسواک زدن صحیح، استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه‌های ضدباکتریایی از تجمع پلاک و بروز بیماری‌های لثه جلوگیری می‌کنند. زیرا التهاب لثه و تحلیل بافت آن را می‌توان رایج‌ترین دلیل ایجاد فواصل بین دندان‌ها دانست؛ که با مراقبت‌های مناسب می‌توان به راحتی از آن پیشگیری کرد. نکته مهمی که در اینجا باید به آن اشاره کنیم، بررسی وضعیت رشد دندان‌های شیری و دائمی در کودکان است که در شناسایی زودهنگام مشکلات و جلوگیری از ناهنجاری‌های فکی بسیار مفید فایده است.
یک قدم تا اصلاح فاصله بین دندان‌ها با دکتر آذین کمال پور
از بین بردن فاصله بین دندان نه‌تنها باعث زیبایی بیشتر لبخند می‌شود، بلکه در بهبود عملکرد دهان و دندان نیز بسیار موثر است. گزینه‌های درمانی مختلفی برای اصلاح فاصله دندان با توجه به شرایط فرد انتخاب می‌شوند؛ ارتودنسی، ونیر، باندینگ، روکش و ایمپلنت از جمله روش‌های مؤثر هستند. برای انجام بهترین خدمات زیبایی دندان در گرگان، میتوانید با دکتر آذین کمال پور، دندانپزشک حرفه ای تماس بگیرید یا با رزرو آنلاین، نوبت خود را قطعی کنید.
